Miljoenen pelgrims hebben de wereldberoemde tocht naar Santiago de Compostela afgelegd. Vandaag de dag is de pelgrimsroute nog steeds populair, maar de traditie begon al in de middeleeuwen. Wanneer en hoe ontstond de Camino de Santiago? En wie was Sint Jacob eigenlijk? Lees deze post voor een uitgebreide les in de Camino geschiedenis.

Camino geschiedenis

De Camino de Santiago is een eeuwenoude pelgrimsroute naar de Spaanse stad Santiago de Compostela. Tegenwoordig zijn er talloze verschillende routes die naar het eindpunt Santiago leiden, maar de meest bekende is de ‘French Way’, die in 790 kilometer vanuit Frankrijk door Noord-Spanje leidt.

Hoewel de weg waarschijnlijk al een lange tijd dienstdeed als handelsroute, werd de pelgrimsroute in de middeleeuwen plotseling immens populair onder pelgrims. Dit had alles te maken met Sint Jacob, een apotsel wiens lichaam in Santiago begraven zou liggen. Wie was deze mysterieuze man?

Wie was Sint Jacob?

Sint Jacob, Jakobus de Meerdere, Sint Jakobus, Santiago: deze Bijbelse figuur kent vele namen, maar wie was hij precies? En wat heeft hij te maken met de Camino de Santiago pelgrimstocht, die ook wel wordt beschreven als de Sint-Jacobsweg?

Sint Jacob, of Sint Jakobus, was een van de twaalf apostelen van Jezus. Hij werd geboren in Betsaïda, een dorp aan het Meer van Tiberias, in het huidige Israël. Er is weinig bekend over zijn jeugd, hoewel men uit geschriften heeft kunnen afleiden dat hij de zoon was van de visser Zebedeüs en de broer van de apostel Johannes. Er wordt bovendien vermoed dat hij een neef van Jezus was, hoewel deze theorie niet door iedereen wordt geaccepteerd.

Wat wel duidelijk blijkt uit geschriften, is dat Sint Jacob een trouwe volger was van Jezus. Samen met Petrus en zijn broer Johannes wordt hij gezien als een van de drie belangrijkste discipelen. Hij was naar verluid aanwezig bij een aantal belangrijke gebeurtenissen uit Bijbelse verhalen. Ook is hij de beschermheilige van Spanje, waar eveneens het eindpunt van de naar hem vernoemde pelgrimsroute te vinden is.

Van Sint Jacob naar Santiago

Volgens legendes reisde Sint Jacob naar Spanje om daar het woord van Christus te verspreiden. Hij zou hier zo’n zeven jaar hebben doorgebracht voordat hij terugkeerde naar Jerusalem. Rond Pasen van het jaar 44 stierf Sint Jakobus als eerste van de apostelen een martelaarsdood, toen hij onder bevel van Herodes Agrippa, koning van de Herodianen, werd onthoofd.

Het hoofd van Sint Jacob ligt naar verluid begraven in de Armeense wijk van Jerusalem. Hier staat een kathedraal gewijd aan Sint Jakobus de Meerdere. Het gebouw markeert volgens verhalen de plek waar hij werd onthoofd. Zijn hoofd zou begraven liggen onder het altaar, aangegeven door een rood stuk marmer en omringd door kaarsen.

Volgens de vertellingen maakte het lichaam van Sint Jacob een grote reis. (Let wel, deze verhalen begonnen pas vanaf de zevende eeuw de ronde te doen.) Na de dood van de apostel zou zijn lichaam, in een bootje geleid door een engel, naar het Iberische Schiereiland zijn gebracht. Daarna werd de heiligman volgens de verhalen begraven op de plek waar nu Santiago de Compostela ligt. Deze plaats is zelfs naar hem vernoemd: de Spaanse naam van Sint Jacob, Santo Iago of San Yago, werd verkort tot Santiago.

Hoewel er verschillende geschriften zijn die deze legendes gedeeltelijk of geheel tegenspreken (zo is het waarschijnlijk dat Sint Jacob voor zijn dood nooit in Spanje is geweest) is de religieuze relevantie van Santiago de Compostela nog altijd enorm. In de middeleeuwen groeide de plaats uit tot het populairste bedevaartsoord in Europa; ook nu is de Camino de Santiago nog een erg populaire pelgrimsroute, onder zowel religieuze als niet-religieuze reizigers. De Camino wordt in het Nederlands ook wel de Sint-Jacobsweg genoemd. Niet alleen in Spanje beschouwt men Sint Jakobus als beschermheilige; ook in onder meer Chili, Nicaragua en Den Haag heeft de apostel een speciale betekenis gekregen als beschermheilige.

Naamdag Sint Jakobus

Hoewel alle verhalen van Sint Jakobus de Meerdere vele eeuwen oud zijn, leeft de legende van deze figuur nog altijd. De belangrijkste dag om te onthouden in verband met de Camino de Santiago is 25 juli. Dit is de naamdag van Sint Jacob en een van de grootste jaarlijkse gebeurtenissen in Galicië en Santiago de Compostela.

Tijdens de feestdag bruist het Galicië van de culturele evenementen en straatfeesten. Ook vinden er speciale kerkdiensten plaats om het leven en werk van Sint Jacob te eren. Het is erg bijzonder om deze dag mee te maken na een reis over de Sint-Jacobsweg. De vieringen beginnen overigens al zo’n tien dagen voor de vijfentwintigste.

Viering in Nederland

Ook in Nederland wordt regelmatig de naamdag van Sint Jakobus gevierd, zoals in Utrecht of Den Haag. Er worden bijvoorbeeld jaarlijks wandel- en fietstochten georganiseerd ter ere van de Jacobusnaamdag. Ook vinden er activiteiten en feestelijkheden plaats bij verschillende kerken in Nederland.

[content_block id=1670 slug=camino suppress_content_filters=’yes’]

Wist je dat?

• De jakobsmantel of sint-jakobsschelp is vernoemd naar Sint Jacob, net als het Jakobskruis, een kruis in de vorm van een dolk of zwaard. Deze symbolen zijn nog altijd veel te zien langs de Camino de Santiago of Sint-Jacobsweg.
• In Nederland en België zijn er tientallen kerken die zijn vernoemd naar Jakobus de Meerdere. Deze staan onder meer in Den Bosch, Den Haag, Antwerpen en Leuven.
• Een portret van Sint Jacob, in 1661 gemaakt door Rembrandt van Rijn, werd in 2007 geveild bij het veilingshuis Sotheby’s. Het schilderij, genaamd Portret van St.-Jacob de Meerdere, leverde maar liefst 25,8 miljoen dollar op.
• Jakobus de Meerdere wordt regelmatig verward met Jakobus de Mindere. De eerste was de apostel naar wie de pelgrimstocht Camino de Santiago werd vernoemd. De laatste wordt in het Nieuwe Testament een van de ‘broers’ van Jezus genoemd, hoewel dit waarschijnlijk niet letterlijk het geval was. Jakobus de Mindere is niet een van de twaalf apostels, maar wordt wel als apostel genoemd.
• Behalve de schelp, wordt Sint Jakobus de Meerdere regelmatig afgebeeld met een staf, het attribuut van de pelgrim.
• Een ander symbool dat aan Sint Jacob wordt gekoppelt, is het Jakobskruis, of het Santiagokruis. De afbeelding van dit kruis is veelvuldig te zien langs de Camino de Santiago.
• Hiernaar vernoemd is dan weer het Jakobskruiskruid, een plant met gele bloemen die ook in Nederland en Vlaanderen voorkomt. De plant is een geliefde maaltijd voor zebrarupsen, die uiteindelijk weer veranderen in de sint-jacobsvlinder.
• In de Orthodoxe Kerk valt de naamdag van Sint Jacob niet op 25 juli, maar op 30 april.

Benieuwd naar deze adembenemende voetreis door Galicië? Leer meer over de route en stel jouw perfecte wandelreis samen op onze Camino Frances pagina!