Foto: William Murphy/Flickr
Ierland kent een rijke geschiedenis, met als tragische dieptepunt van die geschiedenis de Ierse hongersnood van 1845. Zelfs vandaag de dag zijn de littekens in het landschap zichtbaar in de vorm van famine walls, muren die de hongerige bevolking op afstand hielden, en famine roads, onafgemaakte zigzag-paden die Ierse boeren noodgedwongen aanlegden in ruil voor voedsel. Deze constructies strekken zich (ogenschijnlijk zinloos) uit langs de glooiende heuvels van Connemara, De Burren en het schiereiland Dingle.
Deze natuurlijke ramp zorgde voor een gigantische daling in de Ierse bevolking. Ooit stond dit cijfer op 8 miljoen, maar na de Ierse hongersnood was dit grofweg 6 miljoen. Een miljoen mensen stierven, terwijl nog een miljoen emigreerden vanwege de dreiging van een hongersdood. Zelfs nu, in 2016, is de bevolking van Ierland nog altijd niet hersteld tot de cijfers van voor de hongersnood.
Wat was de Ierse Hongersnood?
Een groot aantal factoren droegen bij aan de enorme schaal van het tragedie rond de Ierse hongersnood.
- Te grote afhankelijkheid van de aardappeloogst voor de Ierse bevolking.
- Een schimmel genaamd meeldauw werd per ongeluk meegevoerd op schepen van Amerika.
- De onwil of traagheid van ingrijpen door de machthebbende Britse regering. Zij werkten onder het mom van laisser faire, wat inhoudt dat zij zich buiten zaken hielden die te maken hadden met de algemene bevolking.
- Het doorgaan van export van andere voedselwaren van Ierland naar Engeland.
Te grote afhankelijkheid van aardappels
Het Ierse klimaat en terrein zijn ideaal voor het groeien van aardappels. Deze voedzame en energierijke groente kan gemakkelijk en goedkoop in groten getale worden verbouwd. Om deze reden waren de armen in Ierland zo sterk afhankelijk van aardappels. Er wordt geschat dat aardappels de enige voedselbron waren voor de helft van de bevolking. Ook de meerderheid van de rest van de bevolking at ze in grote aantallen.
Meeldauw
Schaarste en honger kwamen regelmatig voor in Ierland gedurende de negentiende eeuw, vanwege een grote bevolking waarvan een groot deel in armoede leefde. Gewoonlijk stierven er echter niet zo veel mensen een hongersdood, aangezien het voedseltekort slechts duurde tot de volgende oogst. Wat de Ierse hongersnood anders maakte, was de ziekte meeldauw die de oogst zes jaar op rij beïnvloedde.
Deze ziekte werd waarschijnlijk naar Europa gebracht via de ruimen van schepen die van Noord-Amerika reisden. Het aardappelgewas werd klein, papperig en oneetbaar. Hoewel meeldauw ook naar andere Europese landen werd verspreid, was Ierland het zwaarst getroffen.
De koude, vochtige en winderige weersomstandigheden van Ierland gaven meeldauw de kans zich te ontpoppen. Boeren merkten eerst zwarte plekken op de bladeren van hun gewas, dat vervolgens verspreidde naar de groente. Hectare na hectare stierven de aardappels een voor een weg, terwijl de Ierse bevolking hulpeloos toekeek.
De rol van de Britse regering
Een laisser faire-systeem was geïmplementeerd door de Britse regering. Door zich niet te mengen in de economie van de maatschappij, geloofden zij dat elk probleem zich op natuurlijke wijze zou oplossen. In eerste instantie werden kleine hoeveelheden voedsel geïmporteerd en slecht geleide soepkeukens opgezet, maar de liefdadigheidsinspanningen waren van korte duur.
De Ierse bevolking moest zelf een manier vinden om zich te voeden. Grote families, stervende gewassen en gebrek aan geld om voedsel te kopen, maakten dit tot een recept voor rampspoed. Andere voedingsmiddelen werden nog altijd van Ierland naar Engeland geëxporteerd. Verhongerende boeren deden verschillende pogingen om deze exportschepen te kapen, waarvoor de Britse regering haar Koninklijke Marieneschepen als excort stuurde.
Uit tegenzin en vanwege het hoge bod van andere Europese landen die worstelden met schaarste, werden er minimale hoeveelheden voedsel door de regering geïmporteerd.
De famine roads
Terwijl de schreeuw om banen en geld luider werd, werden Ierse boeren aan het werk gezet door landeigenaren. Dit werk bestond uit het bouwen van wegen en muren van nergens naar nergens – om banen te creëren en afleiding van de honger te bieden. Velen vielen letterlijk om van de honger tijdens het bouwen van deze wegen en muren, en stierven ter plekke. Deze inzichten in een duistere periode van de Ierse geschiedenis zijn nog over het hele land zichtbaar.
